Çok sevdiğim bir işçi olan Aleksi Zorba'nın hayatını ve yaşama düzen-
ini yazmayı çok kez istemişimdir.
Hayatımda bana en çok iyiliği dokunan şeyler, gezilerle düşler
olmuştur. Ölü ya da diri insanlardan, savaşmamda bana yardım eden-
ler çok azdır. Ama ruhumda en çok iz bırakan insanları saptamak iste-
seydim, herhalde üç dört ad sayabilirdim: Homeros, Buddha, Bergson,
Nice ve Zorba. Bunlardan birincisi, benim için, ölümsüzlüğü kurtarıcı
bir ışıkla aydınlatan, camdan yapılmış parlak bir göz (Güneş kursu
gibi) olarak kalmıştır; Buddha dünyanın içinde boğulup kurtulduğu
dipsiz bir göldü; Bergson beni, gençliğimde herbiri benim için birer
işkence olan, çözülmesi olanaksız, felsefe sorunlarından kurtardı; Nice
ise, yeni acılarla zenginleştirdi beni ve bana sıkıntıyı, acıyı ve
kararsızlığı gurura çevirmeyi öğretti; Zorba ise, hayatı sevmeyi ve
ölümden korkmamayı öğretmiştir bana!
Eğer bugün, Dünya'da bir ruh kılavuzu, Hindlilerin dediği gibi bir
«guru», Ayranoz papazlarının dediği gibi bir «yeronda» seçmem
gerekseydi, kesinlikle Zorba'yı seçerdim.
Çünkü, mürekkep yalayan bir insanın kendini kurtarması için neye
gereksinmesi varsa, hepsi onda vardı; uzaktaki besinini ok gibi
yakalayan o ilkel avcı görüşü; rüzgâr, deniz, ateş, kadın ve ekmek gibi,
her günün yüzyıllık öğelerine bir bâkirlik vermek ve ölümsüzlüğe her
zaman ilk kez bakmak konusunda gösterdiği o her sabah yenilenen
yaratıcı yalınlığı, elinin sağlamlığı, yüreğinin tazeliği, içinde ruhtan
daha kuvvetli bir güç varmış gibi, kendi ruhu ile alay etmek yolundaki
babayiğitliği ve son olarak kritik anlarda,- Zorba'nın ihtiyar göğsünden
kurtarıcı olarak fışkıran, insanın benliğinden daha derin bir kaynaktan
çıkan, her zaman yeni, pürüzsüz gülüşü; zavallı ve korkak insanın